Kod devojčica jajne ćelije su formirane i nalaze se smeštene u jajnicima već po rođenju. Nakon dostizanja polne zrelosti, jajnici započinju sa otpuštanjem po jedne jajne ćelije na mesečnom nivou, koja kreće na svoj put kroz jajovode, do materice. Na ovom putu, u jajovodima, jajna ćelija može biti oplođena spermatozoidom, ukoliko je došlo do seksualnog odnosa. Jajna ćelija oplođena spermatozoidom predstavlja zigot, koji potom putuje do materice i usađuje se u njen zid. Od ovog trenutka nastupa trudnoća.
Međutim, ukoliko jajna ćelija ne bude oplođena, ona se neće usaditi u zid materice, zbog čega dolazi do ljuštenja sloja sluzokože materice, što uzrokuje krvarenje. Ovo krvarenje naziva se menstrualno krvarenje, odnosno mentruacija.
Opisani proces se ponavlja tokom celog života žene, počevši od prve menstruacije, pa sve do nastupanja menopauze, a za koordinaciju ovog procesa odgovorni su ženski polni hormoni.
Menstrualni ciklus predstavlja niz promena u nivoima ženskih polnih hormona, koje utiču kako na polne organe, tako i na žensko telo u celosti.
U toku jednog menstrualnog ciklusa smenjuju se menstruacija, ovulacija i predmenstrualni period.
Razlika između menstruacije i menstrualnog ciklusa
Menstruacija, odnosno menstrualno krvarenje, nastaje usled ljuštenja sluzokože unutrašnjosti materice i javlja se jedanput mesečno. Uobičajena dužina trajanja menstruacije je od 3 do 7 dana i različita je kod svake ženske osobe.
Menstrualni ciklus predstavlja period od prvog dana jedne menstruacije do prvog dana naredne menstruacije i traje u proseku 28 dana.
Poput dužine trajanje menstruacije i dužina trajanja menstrualnog ciklusa može se razlikovati od osobe do osobe, a obično iznosi između 21 i 35 dana.
Dakle, prvi dan menstruacije predstavlja i prvi dan menstrualnog ciklusa i sa prvom menstruacijom koja se javi u životu započinje i tvoj prvi menstrualni ciklus.
Ženski polni hormoni
Možemo razlikovati dve grupe polnih hormona:
- Hormoni koji deluju na jajnike i utiču na njihovu aktivnost:
folikulostimulirajući (FSH) i luteinizirajući (LH) hormon - Hormoni koje luče sami jajnici:
estrogen i progesteron
Polni hormoni su glavni dirigenti mentrualnog ciklusa i u zavisnosti od njihovih koncentracija razlikujemo dve faze ciklusa – folikularnu i lutealnu. Granicu između ove dve faze čini ovulacija.
Ukoliko želiš da saznaš nešto više o prvoj menstruaciji – kada se javlja, kako da se pripremiš i šta možeš da očekuješ poseti ovaj link.
Faze menstrualnog ciklusa
Folikularna faza – prva polovina ciklusa
Na početku smo pomenuli da se u jajnicima već po rođenju nalaze smeštene jajne ćelije. Međutim, ove jajne ćelije su nezrele i nalaze se u šupljinama ispunjenim tečnošću, koje se nazivaju folikuli. Svakog meseca, pod uticajem folikulostimulirajućeg hormona (FSH), nekolicina folikula počinje da se razvija, pri čemu se najčešće jedan izdvoji kao dominantnan i jajna ćelija unutar njega počinje da sazreva. Prilikom razvoja, folikul počinje da luči estrogen, čija je uloga da dovede do zadebljanja zida materice i poveća njenu prokrvljenost, kako bi bila pripremljena za prihvatanje potencijalnog zigota, odnosno oplođene jajne ćelije.
Pored toga, povećanje nivoa estrogena izaziva brz porast nivoa luteinizirajućeg hormona (LH) koji dovodi do pucanja dominantnog folikula i oslobađanja zrele jajne ćelije, odnosno OVULACIJE.
Ovulacija nastupa na polovini menstrualnog ciklusa, što u ciklusu koji traje 28 dana predstavlja 14. dan. Međutim, dan ovulacije zavisi od dužine trajanja ciklusa i može se razlikovati od ciklusa do ciklusa.
Lutealna faza – druga polovina ciklusa
Nakon oslobađanja, zrela jajna ćelija ulazi u jajovod i duž njega putuje ka materici, a prazan folikul koji je ostao u jajniku nakon ovulacije se smanjuje i pretvara u tzv. žuto telo, koje počinje da luči progesteron, dok nivoi estrogena polako opadaju. Progesteron takođe učestvuje u pripremi zida materice za prihvatanje oplođene jajne ćelije.
U ovoj fazi ciklusa, uslovljeno trenutnim koncentracijama polnih hormona, dolazi do pojave PREDMENSTRUALNOG SINDORMA (PMS), što je skup fizičkih i psihičkih simptoma kao što su osetljivost grudi, nadutost, nervoza i promene raspoloženja. PMS može biti različitog intenziteta i sačinjen od različitih simptoma, što varira od osobe do osobe i od ciklusa do ciklusa.
Životni vek jajne ćelije je 24 sata i ukoliko u tom periodu ne dođe do njenog oplođenja, žuto telo polako nestaje i nivoi estrogena i progesterona opadaju. Zahvaljujući tome, otpočinje ljuštenje jednog sloja zadebljalog zida materice, sa ciljem njegovog izbacivanja iz organizma, što uzrokuje krvarenje. Ovo krvarenje predstavlja MENSTRUALNO KRVARENJE ili MENSTRUACIJU.
Sa prvim danom menstrualnog krvarenja započinje i naredni menstrualni ciklus, tokom koga se ponovo odvijaju sve opisane promene uzrokovane fluktuacijom nivoa polnih hormona.